Nederland vergrijst en Breda doet dat nog een beetje sneller dan andere grote steden. Ouderen die zich niet meer zelfstandig kunnen redden, kunnen een beroep doen op mantelzorg. Een woning plaatsen in de tuin van een naaste kan de ultieme oplossing bieden, maar met de huidige wetgeving is dat nog niet zo eenvoudig. Daar gaat Breda verandering in brengen in de vorm van de pre-mantelzorgwoning. Samen met Marije Ammerlaan en Mariska van Dijk van BredaMantelzorg gaf wethouder Arjen van Drunen met Anne Kunst, Adviseur Wonen bij de gemeente Breda, een toelichting op het nieuwe beleidsplan.
Dat Nederland vergrijst is algemeen bekend. Dat Breda van de grote steden op de eerste plaats staat in de vergrijzingstop 10 weet misschien niet iedereen. De verklaring hiervoor is logisch: Breda heeft geen universiteit en daardoor wonen er minder studenten. Bovendien vallen veel omliggende dorpen onder de gemeente Breda en in dorpen is de gemiddelde leeftijd vaak wat hoger dan in een stad.
Rompslomp bij aanvraag
Breda heeft dus relatief veel oudere bewoners en die ouderdom komt, zoals in de uitdrukking, vaak met gebreken. Van verminderde mobiliteit tot ernstige progressieve ziekten zoals ALS en Parkinson, of gewoon eenzaamheid. Mantelzorg is een mogelijke oplossing om ondersteuning te bieden. Je bent mantelzorger als je lange tijd onbetaald voor iemand in je omgeving zorgt. Vaak is dit een volwassene die voor een of beide ouders zorgt. Een mantelzorgwoning op het eigen erf kan uitkomst bieden in zo’n geval.
“Wat we nu zien is dat als mensen mantelzorg nodig hebben, dat het ziektebeeld of de leeftijd dermate is, dat de rompslomp die bij een aanvraag en het bouwen van een mantelzorgwoning komt kijken zo belastend is dat men zegt: dat hoeft voor mij niet meer”, vertelt wethouder Arjen van Drunen (GroenLinks-PvdA). Het proces van de aanvraag en vervolgens het bouwen van een woning kan veel tijd kosten. Anne Kunst, Adviseur Wonen van de gemeente Breda vult aan: “We horen nu wel eens dat mensen een aanvraag doen en dat degene voor wie de mantelzorgwoning bedoeld is, al is overleden voordat het proces is afgerond.”
Nieuw beleid
Nieuw beleidsregels van de gemeente Breda maken het mogelijk om op het eigen erf een pre-mantelwoning te bouwen. Vanaf nu mag dat ook als een ziekte nog in een beginstadium is en hulp nog niet vereist is. Daarnaast mag iedereen die de AOW-leeftijd heeft bereikt een aanvraag voor een pre-mantelzorgwoning doen. Hiermee kun je vooruitlopen op een situatie die zich mogelijk in de toekomst gaat voordoen. En dat kan ook eenzaamheid zijn. Van Drunen: “Met deze beleidsregels maken we het mogelijk dat inwoners dicht bij elkaar kunnen wonen voordat er een zorgvraag ontstaat.”
Er is veel vraag naar (senioren-)woningen. Door mensen toe te staan op iemands terrein te wonen wordt de woningnood verlicht. Met het aanvragen van de vergunning kunnen mensen toestemming krijgen voor het bouwen van een extra woning, het verbouwen van een bestaand bijgebouw of het zetten van een aanbouw. De vergunning geldt voor 15 jaar. Daarna moet deze opnieuw aangevraagd worden.
‘Gezamenlijke toekomst’
Iedereen die de pensioengerechtigde leeftijd heeft kan de vergunning aanvragen, dat wil niet zeggen dat deze ook altijd wordt toegekend. Van Drunen: “Op je perceel moet wel een plek zijn waar je mag bouwen en die mag niet te klein zijn. En als je op een appartement woont gaat het ook niet.” Een andere voorwaarde is dat er een sociale band moet bestaan tussen de aanvrager en de mantelzorger. Deze moet voor de gemeente Breda duidelijk zijn. Het is niet de bedoeling dat de pre-mantelzorgwoning verhuurd wordt of als B&B gebruikt wordt.
Zorgpersoneel is schaars. Op dit moment werkt één van de zeven Nederlanders in de zorg. “Met de huidige snelheid waarin Breda vergrijst zou dat straks één van de vier moeten zijn”, zegt Marije Ammerlaan van BredaMantelzorg. “Dat is niet haalbaar. Dichtbij wonen maakt toekomstige mantelzorg vaak minder belastend. Dat is precies waar de regeling bij kan helpen: voorbereiden op de gezamenlijke toekomst.”
