Op het stadskantoor werd afgelopen dinsdag het onderzoek Braindrain & Braingain, de migratie van studenten en afgestudeerden in en uit Breda, gepresenteerd door wethouder Arjen van Drunen (GroenLinks-PvdA). Het onderzoek is in 2024 uitgevoerd door IVA Onderwijs en levert de gemeente nieuwe inzichten op voor het Actieplan Arbeidsmarkt.
Breda trekt als stad met meerdere scholen voor mbo (Middelbaar Beroepsonderwijs) en hbo (Hoger Beroepsonderwijs) veel studenten aan. Een deel hiervan is geboren en getogen in Breda, maar er zijn ook veel studenten die naar Breda verhuizen voor hun studie. Na afronding van de studie blijft een deel van de studenten in Breda wonen en/of werken, terwijl anderen kiezen voor een vertrek uit de stad.
Kennisonttrekking en kenniswinst
Er wordt van ‘Braindrain’ (in het Nederlands kennisonttrekking) gesproken als Bredase jongeren ervoor kiezen om elders te studeren en niet terug naar Breda komen of na een opleiding in Breda de stad te verlaten. Als studenten naar Breda komen voor hun studie en zich hier definitief vestigen is er sprake van ‘Braingain’ (kenniswinst). Dat laatste is hetgeen waar de gemeente Breda naar streeft.
Bij de presentatie van het onderzoek kreeg Van Drunen hulp van Marcel de Heer, beleidsadviseur Onderwijs. Hij werkt nauw samen met de afdeling Economie en wist van het gebrek aan IT-personeel een aantal jaar terug. “Daar heeft Breda op ingezet de laatste jaren. Als je nu aan de cijfers ziet dat dat rendement heeft opgeleverd, is dat fijn om te zien.”
Acties en conclusies
Het document bestaat vooral uit cijfers waar geen duidelijke conclusies of acties bij zijn geformuleerd. Deze werden in het persgesprek gepresenteerd. Ook zonder toelichting is het duidelijk dat de grootste migratiewinst in het mbo en hbo zit. Het positieve migratiesaldo voor mbo bedraagt 4000 afgestudeerden in 12 jaar, voor het hbo is dat zelfs 6000. Voor het wo (Wetenschappelijk Onderwijs) is er sprake van een geringe ‘Braindrain’, een negatief migratiesaldo van 500 afgestudeerden in 12 jaar. Dat is prima verklaarbaar omdat Breda nu eenmaal geen universiteit heeft. Positief is dat er in de laatste jaren van het onderzoek steeds minder wo studenten de stad tijdens of na hun studie verlaten.
Breda heeft in 2020 gekozen voor een sterk TT&C profiel (Toegepaste Technologie en Creativiteit). Dat heeft veel IT studenten aangetrokken. Met name de opleiding Games is in Breda uniek. Deze opleiding van BUas (Breda University of Applied Sciences) kan op dit niveau maar op drie plaatsen in de wereld gevolgd worden: In Breda, in Kortrijk of helemaal in Amerika. Van Drunen: “Er is geen enkel profiel in onze stad dat een grotere ‘Braingain’ heeft dan Games. Er zijn in Breda zes keer zoveel inwoners die bijdragen aan games dan je zou mogen verwachten op basis van de hoeveelheid inwoners.” Ook in de creatieve sector en in de techniek werken en wonen opvallend veel mensen in Breda. “Dit is de bewijslast van de opbrengst van Toegepaste Technologie en Creativiteit.”
‘Geen slaapstad worden’
De gamesopleiding wordt in het Engels gegeven. Dat trekt veel buitenlandse studenten, maar ook Nederlandse studenten die in het Engels willen studeren omdat dit hun kansen op de arbeidsmarkt straks vergroot. Tot opluchting van de gemeente Breda heeft de Kamer de verplichte taaltoets voor bestaande opleidingen afgeschaft. Hierdoor kan het profiel van de school blijven bestaan. Bezuinigingen en de verplichte taaltoets zouden funest zijn voor de games opleiding. Veel studenten zouden dan naar Kortrijk verkassen.
“Wat ik ook interessant en verbazingwekkend vind is dat de hbo’ers en wo’ers die Breda verlaten, zich vaak in de Randstad vestigen. Van alle hbo’ers die Breda verlaten, vestigt 20 procent zich in Amsterdam.” Een deel van deze afgestudeerden woonde voorheen ook in Amsterdam, maar dat geldt zeker niet voor iedereen. Redenen voor de aantrekkingskracht van Amsterdam zijn waarschijnlijk het werkveld en de reuring die de stad biedt. “Dat laat zien dat er die urgentie is voor Breda is om geen slaapstad te worden. Wat hebben wij als stad deze doelgroep te bieden? Deze mensen hebben wel hun opleiding hier genoten, maar zagen geen reden om daarna te blijven.”
Ecosysteem
Vijf jaar geleden heeft de gemeente Breda een enquête gehouden onder studenten. Hierin is onderzocht wat de belangrijkste redenen zijn om de stad te verlaten. Dat was toen vooral een gebrek aan woonruimte en de kansen buiten Breda op de arbeidsmarkt. “Binnenkort zal deze enquête worden herhaald. Het behouden van de studenten is voor Breda belangrijk”, vertelt De Heer. De aanwezigheid van studenten in een stad trekt ook weer bedrijven aan die zich in onze stad vestigen. “Wij worden zelfs door bedrijven benaderd”, vertelt Van Drunen enthousiast. “Zij willen naar, wat zij noemen, een ecosysteem dat draait om opleidingen, waarin je met je bedrijf aansluit op die opleidingen en vervolgens zorgt dat die mensen hier blijven. Onderwijs en economie zijn twee zaken die niet los gezien kunnen worden van elkaar.”
